อำเภอเกษตรสมบูรณ์ (Kaset Sombun)
อำเภอเกษตรสมบูรณ์ เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดชัยภูมิ
อำเภอเกษตรสมบูรณ์เป็นชุมชนเก่าแก่ มีประวัติการตั้งถิ่นฐานยาวนาน มีโบราณสถานที่ศักดิ์สิทธิ์และเก่าแก่ มีพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองที่มีความศักดิ์สิทธิ์ มีทรัพยากรป่าไม้ ภูเขาที่อุดมสมบูรณ์ มีบุคคลสำคัญที่ชาวเกษตรสมบูรณ์เคารพเทิดทูน รวมถึงมีวัฒนธรรมประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์ สิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งที่สร้างความรู้สึกภาคภูมิใจแก่ชาวเกษตรสมบูรณ์ตลอดมา จากหลักฐานที่พบบนหลักศิลาจารึกที่มีการค้นพบ จำนวน 2 หลัก (ปัจจุบันหลักศิลาจารึกได้เก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติจังหวัดนครราชสีมา) และได้รับการพิสูจน์โดยกรมศิลปากรแล้ว พบว่าหมู่บ้าน/ชุมชนหลายแห่งในพื้นที่อำเภอเกษตรสมบูรณ์ในปัจจุบัน เป็นพื้นที่ที่มีการตั้งหลักแหล่งมาแต่โบราณ จากการสืบค้นพบว่า มีการตั้งถิ่นฐานมาตั้งแต่สมัยทวาราวดีหรือเมื่อประมาณ พ.ศ. 1800 และในต้นสมัยรัตนโกสินทร์ บริเวณนี้ถูกเรียกขานว่า "เมืองยาง"
บริเวณเมืองยางหรืออำเภอเกษตรสมบูรณ์ในปัจจุบัน เคยเป็นชุมชนทางผ่านอีกเส้นทางหนึ่งที่ติดต่อระหว่างกรุงเทพมหานครกับกรุงเวียงจันทน์ ขบวนส่งส่วยหรือกองทัพมักพักค้างแรมบริเวณนี้ มีหลักฐานร่องรอยการตั้งทัพหรือการหยุดพักปรากฏบริเวณที่ชาวบ้านเรียก "ท่าหลวง" ในปัจจุบัน ในปี พ.ศ. 2452 พระยาจ่าแสง ได้มาตรวจราชการที่เมืองผักปังหรือเมืองภูเขียว เห็นว่าเมืองภูเขียวกับเมืองยางตั้งอยู่ไม่ไกลกันมากนัก จึงได้ยุบเมืองยางไปขึ้นการปกครองกับเมืองภูเขียว ชื่อว่า "อำเภอเกษตรสมบูรณ์" ต่อมาได้ยุบอำเภอเกษตรสมบูรณ์ลงเป็น "กิ่งอำเภอเกษตรสมบูรณ์" มีขุนราษฎร์ (กอง บุนนาค) เป็นปลัดอำเภอหัวหน้ากิ่งคนแรก และเปลี่ยนชื่อเป็น "กิ่งอำเภอบ้านยาง" ในปี พ.ศ. 2460 และได้รับการยกฐานะขึ้นเป็นอำเภอเมื่อวันที่ 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2481 ชื่อ "อำเภอเกษตรสมบูรณ์" มีขุนนิกรนันทกิจเป็นนายอำเภอคนแรก
* วันที่ 7 มิถุนายน 2451 ยุบอำเภอเกษตรสมบูรณ์ ลงเป็น กิ่งอำเภอเกษตรสมบูรณ์ และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอภูเขียว
* วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่อกิ่งอำเภอเกษตรสมบูรณ์ อำเภอภูเขียว เป็น กิ่งอำเภอบ้านยาง
* วันที่ 22 มีนาคม 2467 โอนพื้นที่ตำบลโนนคูณ ตำบลหนองคอนไทย ตำบลคอนสาร และตำบลบ้านเป้า กิ่งอำเภอบ้านยาง อำเภอผักปัง ไปขึ้นกับอำเภอผักปัง (อำเภอภูเขียว) ดังเดิม
* วันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2481 โอนพื้นที่ตำบลบ้านเป้า และตำบลบ้านหัน อำเภอผักปัง (อำเภอภูเขียว) มาขึ้นกับกิ่งอำเภอบ้านยาง และให้ยุบตำบลบ้านเป้ารวมเข้ากับตำบลกุดเลาะ ยุบตำบลบ้านหันรวมเข้ากับตำบลบ้านยาง
* วันที่ 27 กุมภาพันธ์ 2481 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอบ้านยาง อำเภอผักปัง (อำเภอภูเขียว) เป็น อำเภอเกษตรสมบูรณ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านยาง ตำบลกุดเลาะ ตำบลหนองบัวแดง ตำบลโนนกอก ตำบลนางแดด ตำบลบ้านเป้า และตำบลบ้านหัน
* วันที่ 19 กันยายน 2481 โอนพื้นที่หมู่ 6,8 (ในขณะนั้น) ของตำบลบ้านหัน กิ่งอำเภอบ้านยาง ไปขึ้นกับตำบลผักปัง อำเภอภูเขียว และตั้งตำบลนางแดด แยกออกจากตำบลหนองบัวแดง
* วันที่ 1 มกราคม 2483 ยุบพื้นที่ตำบลนางแดด รวมเข้ากับตำบลหนองบัวแดง
อำเภอเกษตรสมบูรณ์เป็นชุมชนเก่าแก่ มีประวัติการตั้งถิ่นฐานยาวนาน มีโบราณสถานที่ศักดิ์สิทธิ์และเก่าแก่ มีพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองที่มีความศักดิ์สิทธิ์ มีทรัพยากรป่าไม้ ภูเขาที่อุดมสมบูรณ์ มีบุคคลสำคัญที่ชาวเกษตรสมบูรณ์เคารพเทิดทูน รวมถึงมีวัฒนธรรมประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์ สิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งที่สร้างความรู้สึกภาคภูมิใจแก่ชาวเกษตรสมบูรณ์ตลอดมา จากหลักฐานที่พบบนหลักศิลาจารึกที่มีการค้นพบ จำนวน 2 หลัก (ปัจจุบันหลักศิลาจารึกได้เก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติจังหวัดนครราชสีมา) และได้รับการพิสูจน์โดยกรมศิลปากรแล้ว พบว่าหมู่บ้าน/ชุมชนหลายแห่งในพื้นที่อำเภอเกษตรสมบูรณ์ในปัจจุบัน เป็นพื้นที่ที่มีการตั้งหลักแหล่งมาแต่โบราณ จากการสืบค้นพบว่า มีการตั้งถิ่นฐานมาตั้งแต่สมัยทวาราวดีหรือเมื่อประมาณ พ.ศ. 1800 และในต้นสมัยรัตนโกสินทร์ บริเวณนี้ถูกเรียกขานว่า "เมืองยาง"
บริเวณเมืองยางหรืออำเภอเกษตรสมบูรณ์ในปัจจุบัน เคยเป็นชุมชนทางผ่านอีกเส้นทางหนึ่งที่ติดต่อระหว่างกรุงเทพมหานครกับกรุงเวียงจันทน์ ขบวนส่งส่วยหรือกองทัพมักพักค้างแรมบริเวณนี้ มีหลักฐานร่องรอยการตั้งทัพหรือการหยุดพักปรากฏบริเวณที่ชาวบ้านเรียก "ท่าหลวง" ในปัจจุบัน ในปี พ.ศ. 2452 พระยาจ่าแสง ได้มาตรวจราชการที่เมืองผักปังหรือเมืองภูเขียว เห็นว่าเมืองภูเขียวกับเมืองยางตั้งอยู่ไม่ไกลกันมากนัก จึงได้ยุบเมืองยางไปขึ้นการปกครองกับเมืองภูเขียว ชื่อว่า "อำเภอเกษตรสมบูรณ์" ต่อมาได้ยุบอำเภอเกษตรสมบูรณ์ลงเป็น "กิ่งอำเภอเกษตรสมบูรณ์" มีขุนราษฎร์ (กอง บุนนาค) เป็นปลัดอำเภอหัวหน้ากิ่งคนแรก และเปลี่ยนชื่อเป็น "กิ่งอำเภอบ้านยาง" ในปี พ.ศ. 2460 และได้รับการยกฐานะขึ้นเป็นอำเภอเมื่อวันที่ 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2481 ชื่อ "อำเภอเกษตรสมบูรณ์" มีขุนนิกรนันทกิจเป็นนายอำเภอคนแรก
* วันที่ 7 มิถุนายน 2451 ยุบอำเภอเกษตรสมบูรณ์ ลงเป็น กิ่งอำเภอเกษตรสมบูรณ์ และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอภูเขียว
* วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่อกิ่งอำเภอเกษตรสมบูรณ์ อำเภอภูเขียว เป็น กิ่งอำเภอบ้านยาง
* วันที่ 22 มีนาคม 2467 โอนพื้นที่ตำบลโนนคูณ ตำบลหนองคอนไทย ตำบลคอนสาร และตำบลบ้านเป้า กิ่งอำเภอบ้านยาง อำเภอผักปัง ไปขึ้นกับอำเภอผักปัง (อำเภอภูเขียว) ดังเดิม
* วันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2481 โอนพื้นที่ตำบลบ้านเป้า และตำบลบ้านหัน อำเภอผักปัง (อำเภอภูเขียว) มาขึ้นกับกิ่งอำเภอบ้านยาง และให้ยุบตำบลบ้านเป้ารวมเข้ากับตำบลกุดเลาะ ยุบตำบลบ้านหันรวมเข้ากับตำบลบ้านยาง
* วันที่ 27 กุมภาพันธ์ 2481 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอบ้านยาง อำเภอผักปัง (อำเภอภูเขียว) เป็น อำเภอเกษตรสมบูรณ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านยาง ตำบลกุดเลาะ ตำบลหนองบัวแดง ตำบลโนนกอก ตำบลนางแดด ตำบลบ้านเป้า และตำบลบ้านหัน
* วันที่ 19 กันยายน 2481 โอนพื้นที่หมู่ 6,8 (ในขณะนั้น) ของตำบลบ้านหัน กิ่งอำเภอบ้านยาง ไปขึ้นกับตำบลผักปัง อำเภอภูเขียว และตั้งตำบลนางแดด แยกออกจากตำบลหนองบัวแดง
* วันที่ 1 มกราคม 2483 ยุบพื้นที่ตำบลนางแดด รวมเข้ากับตำบลหนองบัวแดง
